Tháng Tám tháng Chín về, miền Tây Nam Bộ những trận mưa lớn đổ xuống, dọc triền chín nhánh Cửu Long con nước chảy tràn cũng là mùa cá linh xuôi về hạ lưu. Cá linh không lớn (bằng đầu đũa hoặc ngón tay) và chỉ có theo mùa con nước đổ xuôi nên dịp này bà con ngư dân miền Tây đang tranh thủ đặt lưới đáy, dớn và cả lưới câu xuồng đuôi tôm đánh bắt. Cá vớt lên, các đầu mối hay thương lái gom lại và phân phối về các chợ, các trung tâm tiêu thụ liền.
Cá linh còn tươi đem nấu canh hoặc nấu lẩu với bông (hoa) điên điển lại là món ăn dân dã tuyệt tác chiều mưa. Bông (hoa) điên điển cũng trỗ theo mùa con nước lớn tràn về. Người ta sử dụng bông (hoa) của cây điên điển để làm thức ăn thay cho các loại rau. Bông (hoa) điên điển có màu vàng và mang hương vị đặc trưng của miền sông nước. Người Nam bộ thường dùng trái me chua tạo vị thanh dịu cho nước canh hoặc lẩu. Người miền Trung, miền Bắc cũng thích món này và có thể dùng mẻ chua thay thế cho trái me (có lẽ mẻ chua vị thanh và dịu hơn). Như vậy để có một nồi canh, nồi lẩu chua cá linh nấu với bông điên điển thì theo kinh nghiệm dân gian chỉ cần làm mấy bước như sau: Cá linh còn tươi (loại nhỏ ngon hơn) khoảng nửa kg rửa thật sạch để ráo nước, bông (hoa) điên điển làm sạch để riêng, gia vị thông thường (ngò gai, hành lá, tiêu, bọt ngọt, muối, ớt và chút nước mắm ngon) để sẵn. Pha nước mẻ chua hoặc trái me lọc lại cho trong, phi hành cho thơm đổ nước mẻ chua hoặc me chua vào nồi nêm gia vị cho vừa nấu sôi trên bếp. Khi dọn ra ăn mới bắt đầu bỏ cá vào chờ nước sôi lại nhẹ tay lấy bớt bọt nổi lên trên và bỏ bông (hoa) điên điển vào sau. Cá nhỏ, bông (hoa) mềm nên rất nhanh chín. Khi mùi thơm đặc trưng của món ăn tỏa ra chỉ cần nêm chút tiêu, ngò gai, hành lá vô nữa là múc ra chén (bát) ăn liền. Cảm giác béo, ngọt của cá linh mùa nước nổi quyện với vị chát chua dịu ngọt của bông điên điển lẫn trong nước canh nước lẩu đang sôi trên bếp, thêm mùi vị cay nồng của tiêu ớt, vị thơm của hành ngò. Tất cả các hương vị và cảm giác ấy đưa ta về với bềnh bồng sông nước Cửu Long chín dòng nước nổi mà xì sụp húp thổi. Li rượu gạo miền quê cũng là thứ không thể tách rời cho bữa ăn dân dã cá linh nấu bông điên điển mỗi chiều mưa ngồi lại.
Cuộc sống có muôn màu muôn vẻ, đôi khi thú vui và cầu kỳ của sự thưởng lãm lại có từ chính những món ăn dân dã dễ làm như thế. Vậy thì tháng Tám, tháng Chín này đang mùa con nước lũ tràn về miệt thứ. Ai đó chỉ cần chịu khó một chút là đã có thể tự mình làm khách cho mình, cho gia đình, người thân của mình một bữa ăn ngon, bổ dưỡng và rẻ. Và điều đặc biệt hơn là bữa ăn đó chỉ có trong mùa nước nỗi tràn về trên chín dòng dòng Cửu Long hò hẹn.
....
Nguyễn Quang Vinh