Đã lâu tôi mới về thăm quê. Nhân nghỉ lễ mồng2/9 kì này mới về được . Đang ngơ ngác bên bến đò xưa , bỗng thấy một ông già trên chiếc thuyền cũ nát ngồi câu ở cái ao rộng ,thông với sông bằng một bờ khoai nước , đôi mắt sáng quắc nhìn ra mãi xa xăm ,rồi cất giọng ngâm nga :
Sông thu lạnh lẽo,rác trôi theo
Một chiếc thuyền câu cũ tẻo teo
Sóng nước đưa mùi tanh lợm quá
Túi hàng trắng xóa, khẽ bay vèo
Từng mây khói bụi ,trời đen xám
Ngõ trúc, thanh niên đã vắng teo
Sông quê ai dám về úp mặt
Nước đen ,cá tiệt, dưới chân bèo !
Tôi tiến tới hỏi ông:
- Dạ thưa ông, tôi xin lỗi ! Nghe thơ ông đọc giống như bài “ THU ĐIẾU” của cụ Nguyễn Khuyến ! Ông là ai mà dám nhại bài thơ nổi tiếng của cụ Nguyễn Khuyến cùng quê của tôi thế ạ !
- Tôi là cháu của cụ Nguyễn Thắng ,mà các chú gọi cụ Tam nguyên Yên Đổ Nguyễn Khuyến đấy ! Chú nhìn đi : Cá chết hàng loạt, hôi thối thế này làm gì có cá mà câu ? Tôi câu là ngồi nhớ cụ tôi đấy thôi . Rồi lẩn thẩn nghĩ vẩn vơ, tại sao dòng giống nhà tôi thơ phú rõ giỏi như thế mà vẫn nghèo. Thanh niên,phụ nữ có chút sức khỏe , đi làm xa hết cả, làng chỉ còn lại toàn người già và trẻ con ở nhà thôi …. Dòng Châu Giang chạy qua Duy Tiên , Bình Lục ,Lý Nhân… Trước là dòng sông thơ, đẹp như tranh sơn thủy …Chú nhìn kìa : Bị xả thải, bị xả rác ,cá chết trắng mặt sông vì ô nhiễm làm ao hồ cả làng cùng ô nhiễm . Có nhiều nhà sạt nghiệp vì nuôi cá rồi đấy! Tôi thường có giấc mơ khao khát: Bao giờ cho đến ngày xưa .
-Ngày xưa, cả làng đi làm đồng chỉ mang cơm nắm. Khát thì vục nước sông mà uống. Đi làm đồng về còn bắt được bao nhiêu là cá ,cua ,cáy, rạm ,lươn ,ốc ,ếch…Có khi còn vồ đước cả ba ba nữa,vui lắm. Đúng là mơ đến ngày xưa ông nhỉ ?
Đang mải chuyện bỗng thấy “ào đổ lộc rung cây”gió nổi lên đùng đùng, mây đen mù mịt. Con thuyền nát dạt vào bờ, thấy ông trầm ngâm :
-Đấy ! Cụ tôi nổi giận đấy. Tôi thấy anh hết bồi hồi lại bần thần bên bến nước cây đa… Chắc là người có nhiều kỉ niệm ở đây hả ? Có mối tình đầu ở đây hả ? Muốn “Con lại về úp mặt vào sông quê “ hả ? Úp thì cứ úp, nhưng mù ngay là cái chắc . Thôi sắp mưa to rồi, về nhà tôi xơi nước. Chú là khách của tôi hôm nay .Rồi bất ngờ ông lại nhại thơ của cụ nội với giọng vừa bi vừa hài :
Mừng chú hôm nay đến chơi nhà
Vợ thì đồng nát ,chợ thời xa
Con đi cửu vạn ,ao không cá
Lại dịch H5… tiệt mất gà
Rau cỏ vừa phun , ngang thuốc độc
Bầu vừa rụng rốn ,mướp đương hoa
Đầu trò tiếp khách chè không có
Mơ tới ngày xưa ,ta với ta !
Vũ Huy Tưởng -HN
⇒Xem thêm: Truyện ngắn hài: Chia tay bằng thơ Kiều (Vũ Huy Tưởng)